İstanbul Sözleşmesi, resmi adıyla “Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi,” 11 Mayıs 2011 tarihinde İstanbul’da imzaya açılmış ve 1 Ağustos 2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu sözleşme, kadınlara yönelik şiddetin önlenmesi ve mücadelesi amacıyla Avrupa Konseyi ülkeleri tarafından kabul edilen bir uluslararası hukuki belgedir. İstanbul Sözleşmesi, kadına yönelik şiddetin tüm biçimlerini kapsayan kapsamlı bir çerçeve sunar ve cinsiyete dayalı şiddetin ortadan kaldırılmasını amaçlar.
Hukuki Bağlam: İstanbul Sözleşmesi, kadına yönelik şiddeti cinsiyete dayalı ayrımcılığın bir sonucu olarak ele alır ve kadınlara yönelik şiddetin insan hakları ihlali olduğunu vurgular. Bu sözleşme, üye ülkelerin cinsiyete dayalı şiddeti önlemek, kurbanları korumak ve bu tür şiddeti sonlandırmak için alması gereken hukuki, idari ve önleme önlemlerini belirler.
Temel Prensipler ve Hedefler: İstanbul Sözleşmesi’nin temel prensipleri ve hedefleri şunlardır:
- Kadınlara Karşı Şiddetin Önlenmesi: Sözleşme, kadınlara yönelik şiddetin önceden önlenmesi ve engellenmesi amacını taşır.
- Kurbanların Korunması: Sözleşme, şiddet mağdurlarının korunmasını sağlamak için adli ve idari önlemleri içerir.
- Cezasızlığın Önlenmesi: Cinsiyete dayalı şiddetin cezasız kalmaması ve suçluların adalete teslim edilmesi amaçlanır.
- Kurban Destek Hizmetleri: Mağdurlara yönelik destek hizmetleri ve koruma önlemleri sağlanmasını öngörür.
- Eğitim ve Farkındalık: Sözleşme, cinsiyete dayalı şiddeti önlemek ve toplumda farkındalık yaratmak amacıyla eğitim ve bilgilendirme önlemlerini içerir.
Eleştiriler ve Çıkışlar: İstanbul Sözleşmesi, kadına yönelik şiddetin önlenmesi için kritik bir araç olarak görülse de bazı ülkelerde ve kesimlerde eleştirilere neden olmuştur. Eleştiriler, sözleşmenin “aile değerleri” ile çatıştığı veya cinsiyet ve cinsel yönelim kavramlarını ele almasından kaynaklanabilir. Bu eleştiriler sonucunda bazı ülkeler, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme veya uygulamayı askıya alma kararı almıştır.
Türkiye Bağlamında: Türkiye, İstanbul Sözleşmesi’ni imzalamış ve 2011 yılında imza atmıştır. Ancak, Türkiye’de sözleşmenin içeriği ve uygulama şekli üzerine farklı görüşler bulunmaktadır. 2021 yılında Türkiye, İstanbul Sözleşmesi’nden çekildiğini açıklamıştır. Bu karar, iç siyasi ve toplumsal tartışmalara neden olmuş ve uluslararası düzeyde tepkilere yol açmıştır.
İstanbul Sözleşmesi, kadına yönelik şiddetin önlenmesi ve cinsiyete dayalı şiddetin ortadan kaldırılması amacını taşıyan önemli bir uluslararası belgedir. Ancak, sözleşmenin içeriği ve uygulama süreçleri ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir ve toplumsal tartışmalara yol açabilir.
